| کارکرد ادبیات تعلیمی در شعر واعظ قزوینی |
| کد مقاله : 1131-CNF |
| نویسندگان |
|
علی اکبر کمالی نهاد *1، لیلا بابایی2 1استادیار دانشگاه فرهنگیان 2دبیر آموزش و پرورش |
| چکیده مقاله |
| واعظ قزوینی از جمله شاعران اخلاق‌گراست که آثارش سرشار از پند و اندرز و آموزش فرایض دینی است. هدف این پژوهش، بررسی اشعار وی، از لحاظ مضامین ادب تعلیمی با استفاده از روش تحلیل محتوا بوده است. واعظ با دادن رنگ عاطفی به پند و اندرزهای خویش، گونه‌ای ویژه از ادبیات تعلیمی را که دارای لحنی نرم و تأثیرگذار است، تقویت و برجسته ساخته است. او با گنجاندن بایسته‌ها و نبایسته‌های اخلاقی در قالب غزل، راه درست زندگی را در بیانی ادبی و دل‌نشین به مخاطبانش نشان داده است. اگر از دریچۀ ادبیات تعلیمی به دیوان او بنگریم، به گنجینه‌ای سرشار از معرفت‌شناسی عرفانی و نکات تربیتی و اخلاقی ارزشمند برمی‌خوریم؛ به‌گونه‌ای که هریک از این آموزه‌ها می‌تواند سرمشقی برای زندگی علمی و عملی جامعۀ انسانی قرار گیرد. بررسی دیوان واعظ این نکته را عیان می‌کند که در شعر او مصادیق فلسفی، اخلاقی-اجتماعی و دینی نمود بیشتری دارد. بر طبق یافته‌ها، بیشترین نمود اندیشه‌های فلسفی در دیوان واعظ، دربارۀ «بی‌اعتباری دنیا»، «فانی بودن دنیا و مال» و «یاد مرگ» است. هم‌چنین مصادیق آموزه‌های اخلاقی-اجتماعی وی را می‌توان در آموزه‌هایی نظیر «فروتنی و تواضع»، «حسن خلق و زبان نرم»، «قناعت»، «بردباری»، «نکوهش طمع»، «نکوهش خودنمایی»، «نکوهش غیبت» و نظایر آنها دید. واعظ بیشتر از طریق گزینش واژگان مناسب و دقت در نحوۀ چینش آنها، تصویرپردازی، تشبیه و اسلوب معادله در اشعارش به ایجاد فضای تعلیمی مناسب در اشعارش دست یافته است. |
| کلیدواژه ها |
| ادبیات تعلیمی، واعظ قزوینی، تحلیل محتوا، آموزه های اخلاقی. |
| وضعیت: پذیرفته شده |
